Dịch Thuật Là Gì

Nếu bạn nghĩ rằng dịch thuật là một lĩnh vực mới nổi trong thời gian gần đây thì có lẽ bạn đã nhầm. Từ thời xa xưa, tổ tiên chúng ta đã có nhu cầu giao tiếp không chỉ trong nước mà còn muốn vươn xa ra nhiều khu vực khác nhau trên thế giới với nhu cầu học hỏi về văn hóa và đời sống của những người dân bản địa.

Và quả nhiên, nhân chứng đầu tiên cho sự xuất hiện của dịch thuật đó chính là tháp Babel, xây dựng vào thời kỳ Babylon cổ đại, theo Kinh Thánh là nơi lưu trữ nhiều loại ngôn ngữ khác nhau. Đó chính là nhân chứng xác thực nhất vì khi đó, việc người dân Babylon có nhu cầu tìm hiểu về các nền văn minh cổ đại khác, trước hết là ngôn ngữ, đã đánh dấu mốc quan trọng cho sự ra đời của ngành dịch thuật trên thế giới.

Định nghĩa của dịch thuật

Có rất nhiều định nghĩa về dịch thuật được các nhà khoa học đưa ra qua từng thời kỳ trong lịch sử hình thành và phát triển; ta có thể điểm qua một vài định nghĩa nổi bật sau:

– Dịch thuật, theo Hartmann và Stork (1972), là quá trình hoặc kết quả của việc chuyển đổi thông tin từ một hoặc nhiều ngôn ngữ sang ngôn ngữ khác.

– Theo Nida và Taber (1974), dịch thuật là tái tạo lại và tìm sự tương đồng của hai ngôn ngữ khác nhau về nghĩa và phong cách, qua đó truyền tải thông điệp sát nghĩa nhất có thể.

– Cuối cùng là Newark (1981) đã định nghĩa dịch thuật theo cách đơn giản nhất đó là sự chuyển hóa văn bản gốc sang văn bản khác cùng cách mà tác giả đã thể hiện văn bản gốc.

Tựu chung lại, từ các định nghĩa trên, chúng ta có thể rút ra được định nghĩa chung nhất về dịch thuật là tìm ra điểm tương quan của hai hoặc nhiều ngôn ngữ để chúng ta có thể truyền tải thông điệp của văn bản một cách chính xác nhất mà không làm mất đi ý nghĩa và văn phong vốn có.

Lịch sử hình thành và phát triển ngành dịch thuật

Thời kỳ đầu

Sử sách có ghi chép lại, công việc dịch thuật đã xuất hiện từ thời kỳ Mesopotamian khi mà những bài thơ của người Sumeria, Gilgamesh được dịch sang ngôn ngữ của người châu Á vào khoảng thiên niên kỷ thứ 2 trước công nguyên. Bên cạnh đó, những tín đồ Phật giáo cũng đóng một vai trò không nhỏ vào sự ra đời của dịch thuật khi chuyển ngữ những tài liệu tiếng Ấn Độ sang tiếng Trung Quốc. Kể từ đó, dịch thuật ngày càng trở nên phổ biến hơn trên nhiều lãnh thổ, trong đó có Hy Lạp và La Mã cổ đại – nơi lần đầu tiên xuất hiện dịch vụ dịch thuật tại Rome.

Các học giả Ả Rập

Những học giả Ả Rập thời kỳ cổ đại có thể tự hào khẳng định rằng, sau khi chinh phục Hy Lạp, việc dịch thuật của họ đã tái sinh những thành tựu về văm học, các công trình triết học và khoa học của người Hy Lạp, giữ gìn và bảo tồn chúng đến tận ngày nay. Từ đó, công việc này đã góp phần vào việc củng cố, nâng cao kiến thức về những lĩnh vực này trong thời kỳ Phục Hưng.

Thế kỉ IV sau Công Nguyên

Đây là khoảng thời gian đánh dấu mốc lịch sử khi con người cho ra đời văn bản dịch thuật chính thức đầu tiên: Kinh Thánh. Thánh Jerome đã viết nên cuốn Kinh Thánh ngôn ngữ La tinh mà sau đó nhiều năm, được rất nhiều Nhà thờ Công giáo La Mã ưa thích và phổ cập rộng rãi.

Tuy nhiên những nội dung quan trọng của Kinh Thánh bị thay đổi trong quá trình chuyển hóa sang các ngôn ngữ khác nhau là chủ điểm được đưa ra tranh cãi, dẫn đến sự chia rẽ giữa Kito Giáo, Công giáo La Mã và Tin Lành. Cho đến tận thế kỷ thứ XVI, Martin Luther – giáo sư thần học người Đức, đã giới thiệu bản dịch chuẩn mực nhất của Kinh Thánh bằng tiếng Đức, với đầy đủ các nội dung quan trọng, lời răn dạy được ông nghiên cứu một cách tỉ mỉ suốt nhiều năm trời. Trong cùng thời gian này, Kinh Thánh được dịch sang các ngôn ngữ như Hà Lan, Pháp, Tây Ban Nha, Séc, v.v… lần lượt vào năm 1526, 1528, 1569 đến năm 1593, chấm dứt cuộc tranh cãi kéo dài 12 thế kỉ.

Như vậy, qua đây chúng ta có thể rút ra một điều: Dịch thuật không đơn giản chỉ là tìm sự tương đồng giữa các ngôn ngữ để chuyển hóa một văn bản bất kỳ, mà nó còn là sự chuyển giao của nhiều nền văn hóa, tư tưởng và lối sống; sao cho khi bản dịch được hoàn thành và công bố rộng rãi, nó vẫn giữ được cái hồn, cái chất, cái phong cách viết của tác giả bản gốc.

Dịch thuật ngày nay

Có thể nói rằng, cách mạng công nghiệp và công nghệ thông tin đã cơ bản thay đổi bộ mặt của ngành dịch thuật. Nhận thấy được nhược điểm về tốc độ của việc dịch thuật sử dụng con người rất chậm, còn lượng thông tin cần được biên dịch là quá lớn, chúng ta đã mở cánh cửa tới một thời đại mới của ngành này – cánh cửa công nghệ hóa.

Các nhà lập trình viên hàng đầu đã cho ra mắt các công cụ, ứng dụng, phần mềm giúp con người có thể ngay lập tức dịch sang nhiều thứ tiếng chỉ với một cú click chuột như Google Dịch, Lạc Việt Dictionary, các Kim/Tân Từ điển, v.v… Việc này đã dẫn đến thực trạng việc làm không ổn định đối với các dịch giả khi trí thông minh nhân tạo đang ngày một hoàn thiện hơn, chi phí dịch thủ công cao hay sự khan hiếm của thị trường dịch vụ dịch thuật.

Tuy nhiên, dù trí tuệ máy tính có phát triển mạnh mẽ đến đâu thì cũng không thể địch lại được bộ óc trời phú của con người; đâu thể dịch những bài thơ hoa mỹ sang nhiều ngôn ngữ mà vẫn giữ được sự bay bổng vốn có, đâu thể có được những bản dịch đi vào lòng người như Stephen Mitchell với bộ sử thi Illiad và Odyssey, hay Sir Richard Burton với bộ Kamasutra và Ngàn lẻ một đêm, v.v…

Nói tóm lại, dịch thuật qua từng thời kỳ đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đóng góp công lao rất lớn và công cuộc truyền bá tôn giáo, văn hóa, các thành tựu và công trình nghiên cứu tới nhiều quốc gia trên thế giới. Nhất là trong thời đại toàn cầu hóa, gần như tất cả các quốc gia trên thế giới đều tương tác, giao thương với nhau trên nhiều lĩnh vực; điều này có nghĩa là, nhu cầu biên phiên dịch hiện hữu ở khắp nơi, mỗi giây, mỗi phút, mỗi giờ.

Với hơn 6800 ngôn ngữ, lợi nhuận ước tính từ ngành dịch thuật cho đến năm 2019 sẽ đạt 123 tỉ USD, chứng minh dịch thuật là một trong những ngành dịch vụ hàng đầu và sẽ phát triển hơn nữa trong tương lai gần.

Qúy khách có nhu cầu dịch thuật hợp đồng, dịch báo cáo tài chính, catalogue, viết bài PR, quảng cáo sang nhiều ngôn ngữ; hãy liên lạc với Persotrans qua website: http://dichthuatpersotrans.com hoặc liên hệ trực tiếp theo thông tin dưới đây để được tư vấn miễn phí chi tiết nhất:

Quý khách có nhu cầu dịch thuật hãy nhớ ngay tới dịch vụ dịch thuật tại Persotrans

PERSOTRANS – đồng hành cùng thành công của Quý khách!